осматривать; ведь шапку-то ворон унес — верно, в ней гнездо свил». 
Ходили-ходили, увидали гнездо, стащили баграми — как есть та самая шапка! 
Выбросили гнездо и нашли деньги. Заплатил им хозяин долг свой и стал жить 
богато и счастливо.




Счастье и несчастье




№346
[85]



Быў чалавек бедны, не ме? ні снасціны
[86]
, ні скаціны, а дзецей меў шмат
[87]
. Прыйшла вясна, а яму няма чым гараць; людзі ідуць з сахою і скацінаю, а ён 
ідзе з жалязніком. Устрачае ён дзве панны, а тые панны былі: адна — Шчасце, а 
другая Няшчасце. Пытаюць яго: «Куды, чалавеча, ідзеш?» Так ён кажа: «Панначкі 
маі, кралеўначкі! Мае такое няшчасце: людзі ідуць з скацінаю, а я з жалязніком; 
няма чым пражывіць
[88]
дзяцей». Дак тые, адна з другою гаворачы, кажуць: «Надарым мы яго». Дак Шчасце 
кажа: «Калі твой
[89]
, то ты яго і надары». Дак вынялі і далі яму дзесяць рублёу і сказалі: «Ідзі да 
хаты і купі сабе вала». Дак ён прышоў да хаты і тые гроши
[90]
схаваў ў гаршок, дзе быў по?пел. Назаўтра прыйшла да яго суседка, кума багатая, 
дый кажа: «Чы няма ў вас попелу, бо мае палотна вельмі рудые?»
[91]
— «Вазьмі сабе, вот у гарнушку
[92]
стаіць», — сказала беднага чалавека жонка. Мужык, каторага не было дома, стаў 
аглядацца і ніяк не ўбачыў гаршка з попелам дый стаў на жонку крычаць: «Куды 
дзела грошы з гаршком?» Жонка зачала бажыцца, што не ведала, што там былі грошы,
 і сказала, што гаршок узяла суседка кума. А после мужык пашоў да кумы і стаў 
прасіць, каб аддала грошы. Яна каже, што я не бачыла іх у цябе нікалі. Мужык 
пайшоў да пана, і там не знайшоў справы
[93]
; бо пан сказаў, што ты грошай нікалі ня меў, а хочэш толькі ў яе адабраць. Так 
грошы мужыка прапалі.


Плакаў ён, плакаў, дый ізноў ідзе з жалязніком, аж устрачае тые дзве панны. Ён 
іх не пазнаў, а яны яго пазналі. А после пытаюць таксама
[94]
, як упярод
[95]
; ён ім таксама адказаў, як упярод, і яны далі яму дваццать рублёў. Мужык зноў 
прыйшоўшы дадому, схаваў грошы ў гумне ў патруху
[96]
. Назаўтра прыйшла тая самая кума і зачала прасіць патрухі для цялят, і жонка 
беднага мужыка зноў дала патруху, бо ня ведала, што там грошы. Мужык, прыйшоўшы 
да дому, пайшоў ў гумно выняць грошы і зноў не знайшоў. Прыйшоў ў хату і стаў 
сва?рыцца
[97]
на жонку, куды дзела грошы з патрухаю? Жонка сказала, што кума прыходзіла і 
забрала патруху. Дак той мужык таксама, як упярод, хадзіў да кумы і да пана, 
але нідзе не знайшоў справы: ўсе казалі, што у цябе нікалі грошей не было.


Мужык паплакаў дый ізноў ідзе і спатыкае
[98]
тые самые панны, і яны далі яму толькі два грашы і сказалі: «Ідзі да рэчкі 
Нёмна
[99]
, там будуць лавіць рыбу дый ніяк не зловяць. Ты папрасі, каб на тваё шчасце 
закінулі». Ён так і зрабіў
[100]
; пайшоў да Нёмна і папрасіў, каб на яго шчасце закінулі. Як закінулі, дак там 
многа выцягнулі рыбы, што недзе было дзець. Рыбакі запыталіся: «Колькі бы табе 
даць за гэта?» Ён кажа, што прадайце мне за два грашы. Яны прадалі адну рыбку 
за два грашы, а другую далі яму дарам. Мужык, узяўшы тые рыбкі, пайшоў да дому