|
я от этой опасной и чреватой
последствиями для империи мысли, тем более, что и византийские владения в
Северной Африке, после завоевания персами Египта, не могли считаться
безопасными».
460 См.: F. Gorres. Die byzantinischen Besitzungen an den Kusten des
spanichwestgothischen Reiches (564–624). – Byzantinische Zeitschrift, Bd. XVI,
1907, SS. 530–532; E. Bouchter. Spain Under the Roman Empire. Oxford, 1914, pp.
59–60; P. Goubert. Byzance et l'Espagne wisigothique (554–711). – Etudes
byzantines, vol. 11, 1945, pp. 48–49, 76–77.
461 Ф.И. Успенский. История Византийской империи. СПб., 1914, т. 1, с. 684.
462 A. Pernice. L'imperatore Eraclio. Firenze, 1905, pp. 141–148; Ю.А.
Кулаковский. История Византии. СПб., 1996, т. 3, с. 74–87.
463 Этот манифест сохранился в Пасхальной хронике – pp. 727–734.
464 A. Pernice. Op. cit., p. 179. См. также: V. Minorsky. Roman and
Byzantine Campaigns in Atropatene. – Bulletin of the School of Oriental
Research and African Studies, vol. XI, 2, 1944, pp. 248–251. (Кампании Ираклия
626 и 628 гг.)
465 Себеос. История императора Иракла. Перевод с армянского К. Патканова.
СПб., 1862, гл. 29, с. 111; trad. F. Macler. Paris, 1904, p. 91. В последней
фразе оба переводчика переводят «благословения» вместо «дары». См.: Ю.А.
Кулаковский. История Византии, т. 3, с. 113, прим. 1.
[науч.ред.33]
Традиционный арабский термин для обозначения Рима, Византии.
466 Коран. Сура XXX, 1 (2)2 (3). Перевод и комментарии И.Ю. Крачковского. М.
, 1963, с. 321, 578.
467 Theophanes. Chronographia, ed. С. de Boor, p. 335.
468 Chronicarum quae dicuntur Fredegarii Scholastici, IV, 62. Mon. Germ.
Hist. Scriptores rerum merovingicarum, II, 151. См. там же: Gesta Dagoberti I
regis Francorum, 24; Mon. Germ. Hist., 409.
469 Chronica Minora, I; trans. I. Guidi, Corpus scriptorum Christianorum
Orientalium, Scriptores Syri, ser. HI, IV. Agapius (Mahboub) de Menbidg,
Histoire universelle, ed. A.A. Vasiliev. – Patrologia Orientalis, VIII, 1912, П,
(2), 453 (193). Chronique de Michel ie Syrien, trans. J.B. Chabot, II, 420. См.
также: T. Noldeke. Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden.
Leiden, 1879, SS. 391–392; Т. Noldeke. Aufsatze zur persischen Geschichte.
Leipzig, 1887, S. 129.
470 J.B. Bury. The Constitution of the Later Roman Empire. Cambridge, 1910,
p. 20; J.B. Bury. Selected Essays, ed. H. Temperly. Cambridge, 1930, p. 109.
Эта точка зрения была оспорена Э. Штайном. См.: Byzantinische Zeitschrift, Bd.
XXIX, 1930, S. 353.
471 The History of the Decline and Fall of the Roman Empire, ed. J.B. Bury,
ch. 46.
472 По поводу сирийского лимеса см.: R. Dussaud. Les arabes en Syrie avant
I'lslam. Paris, 1907, pp. 24–56.
[науч.ред.34]
За последние годы историкоархеологическое изучение Ближнего Востока, в том
числе – лимеса, значительно продвинулось вперед и в наши дни ссылка А.А.
Васильева на работу Р. Дюссо 1907 года безнадежно устарела. Отметим здесь
прежде всего итоговое исследование Р. Дюссо, посвященное в принципе той же
проблематике, что и работа 1907 года: R. Dussaud. La penetration des arabes en
Syrie avant I'lslam. Paris, 1955, pp. 147–158. Что касается ближневосточного
лимеса, его укреплений и истории, то здесь следует прежде всего назвать: S. Th.
Parker. Romans and Saracens. A History of the Arabian Frontier. (American
Schools of Oriental Research. Dissertation Series. 6. Published by The American
Schools of Oriental Research, distributed by Eisenbrauns, Winona Lake, In,
45690), 1986. В последней работе указаны современные исследования по частным
проблемам и отдельным
|
|